Trybuna Ludu, grudzień 1987 (XXXIX/281-305)
1987-12-01 / nr. 281
WTOREK Proletariusze wszystkich krajów, tączcie się! # Trybuna ludu)* ORGAN KOMITETU CENTRALNEGO POLSKIEJ ZJEDNOCZONEJ PARTII ROBOTNICZEJ Nr 281 (13449) Rok wyd XXXIX Warsxawa, 1 grudnia 1987 r. Wydania 3 Cena 10 i! 1 ■■■mimiM.Mi ....................................■—■i ------ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------—-------------------------------------------------- ------- ---- - ------1------------------- - .......- —............. -- .......................................................................—■ Obwieszczenie Centralnej Komisji do Spraw Referendum z dnia 30 listopada 1987 r. o wyniku referendum ogólnokrajowego przeprowadzonego dnia 29 listonada 1987 r. Dnia 29 listopada 1987 r. przeprowadzone zostało referendum ogólnokrajowe, postanowione uchwałą Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 10 października 1987 r. Treścią referendum ogólnokrajowego były dwa pytania, określone przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w uchwale z dnia 23 października 1987 r.: „PYTANIE 1. Czy jesteś za pelnq realizacjq przedstawionego Sejmowi programu radykalnego uzdrowienia gospodarki, zmierzajqcego do wyraźnej poprawy warunków życia społeczeństwa, wiedzqc, że wymaga to przejście przez trudny dwu-, trzyletni okres szybkich zmian?" „PYTANIE 2. Czy opowiadasz się za polskim modelem głębokiej demokratyzacji życia politycznego, której celem jest umocnienie samorzqdności, rozszerzenie praw obywateli i zwiększenie ich uczestnictwa w rzqdzeniu krajem?" Referendum przeprowadziły powołane w tym celu komisje: Centralna Komisja do Spraw Referendum, 49 wojewódzkich komisji do spraw referendum, 2401 komisji do spraw referendum stopnia podstawowego (miejskich, dzielnicowych, gminnych oraz miast i gmin) i 21 374 obwodowe komisie do spraw referendum; w skład komisji weszło 225 961 obywateli. Odpowiedzi „tak” udzieliło 12127 621 osób, co stanowi 69,03 proc. głosów ważnych. Odpowiedzi „nie” udzieliło 4 317 401 osób, co stanowi 24,57 proc. głosów ważnych. Nie udzieliło odpowiedzi na postawione pytanie albo też przekreśliło kartę w obrębie tego pytania 1 123 941 osób, co stanowi 6,40 proc. głosów ważnych. III Wyniki referendum ogólnokrajowego Zgodnie z ort. 19 ust. 1 ustawy z dnia 6 maja 1987 r. o konsultacjach społecznych i referendum, wynik referendum jest rozstrzygający, jeżeli za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej pod glosowanie opowiedziała się więcej niż połowa uprawnionych do wzięcia udziału w referendum. Na podstawie łącznych wyników głosowania, Centralna Komisja do Spraw Referendum ustaliła, co następuje: PYTANIE T: Liczba odpowiedzi „tok” stanowi w stosunku do liczby uprawnionych do udziału w referendum 4),28 proc.; Liczba odpowiedzi „nie” stanowi w stosunku do liczby uprawnionych do udziału w referendum 18,57 proc. W związku z tym, że liczba odpowiedzi „tak” udzielonych na pytanie 1: „Czy jesteś za pełną realizacją przedstawionego Sejmowi programu radykalnego uzdrowienia gospodarki, zmierzającego do wyraźnej poprawy warunków życia społeczeństwa, wiedząc, że wymaga to przejścia przez trudny dwu-, trzyletni okres szybkich zmian?" »tanowi w stosunku do liest»? uprawnionych do Udziału w referendum ogólnokrajowym 44,28 proc., wynik referendum nie je$t rozstrzygający w tej sprawie. PYTANIE 2: Liczba odpowiedzi „tak” stanowi w stosunku do liczby uprawnionych do udziału w referendum 46,29 proc.; Liczba odpowiedzi „nie" stanowi w stosunku do liczby u* prawnionych do udziału w referendum 16,48 proc. W związku z tym, że liczba odpowiedzi „tak” udzielonych na pytanie 2: „Czy opowiadasz się za polskim modelem głębokiej demokratyzacji życia politycznego, której celem jest umocnienie samorządności, rozszerzenie praw obywateli i zwiększenie ich uczestnictwa w rządzeniu krajem?'* stanowi w stosunku do liczby uprawnionych do udziału w referendum ogólnokrajowym 46,29 proc., wynik referendum nie jest rozstrzygający w tej sprawie. (Dalszy ciąg obwieszczenia — str. 3 i 4] NA PYTANIE 2; Wc wrocławskim „Piomceie Trudny czas samodzielności str. W kręgu codziennych spraw Innych bezlitośnie, siebie bezkrytycznie str. .5 Wojna iracko-irańska str. 7 Wyniki ogólnokrajowego referendum Obwieszczenie Centralnej Komisji do Spraw Referendum Zofia Tokarczyk wygrała wie. lobói sprinterski podczas zawo. dów w Berlinie Zach „Magazyn piłkarski0 Posiedzenie Centralnej Komisji ds. Referendum Brygada ścianowa Stanisława Pyzochy z kopalni Barba ra-Chorzów. (O „Barbórce" '87 - str. "*). Przed sezonem narciarskim. Przygotowanie wyciągu orczykowego na Kotelnicę w Zakopanem. < Zrfipria str. 10 Tl i AF II Wyniki glosowania w referendum ogólnokrajowym a. Liczba osób uprawnionych do udziału w referendum, czyli osób objętych spisami według stanu w chwili zakończenia głosowania wynosiła 26 201 169. W głosowaniu udział wzięło 17 638 483 uprawnionych osób, co stanowi 67,32 proc. Kart nieważnych oddano 69 520, a kart ważnych 17 568 963. b. Na podstawie kart ważnych ustalone zostały następujące łączne wyniki glosowania na obszarze kraju; NA PYTANIE 1: Odpowiedzi „tak” udzieliło 11 601 975 osób, co stanowi 66,04 proc. głosów ważnych. Odpowiedzi „nie” udzieliło 4 866 207 osób, co stanowi 27,70 proc. głosów ważnych. Nie udzieliło odpowiedzi na postawione pytanie albo też przekreśliło kartę w obrębie tego pytania 1 100 781 osób, co stanowi 6,26 proc. głosów ważnych, Posiedzenie Centralnej Komisji Współdziałania 30 listopada br. odbyło się w gmachu Sejmu posiedzenie Centralnej Komisji Współdziałnia PZPR, ZSL i SD z udziałem pozostałych sygnatariuszy deklaracji w sprawie Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego oraz przedstawicieli PR0N. Omówiono przebieg i wstępne wyniki ogólnokrajowego referendum oraz wnioski z tego płynące. (PAP) Minister Jerzy Urban odpowiada na pytania dziennikarzy f r iTTTirrrr r-r ■■ -■ Oświadczenie rzecznika prasowego rządu Bezpośrednio po ogłoszeniu wyników referendum, 30 listopada w godzinach wieczornych rzecznik prasowy rządu łerzy Urban spotkał się z dziennikarzami zagranicznymi i krajowymi. Na wstępie Jerzy Urban powiedział: Wyniki referendum ukazały społeczne zaufanie do nowej u nas instytucji rozstrzygania o ważnych sprawach kraju poprzez powszechne głosowanie. Władze pragnęły uzyskać autentyczną opinię społeczeństwa opinię swobodnie wyrażoną W mieniu rządu wyrażam satysfakcję r te<oc uó^aaanaiuy Lem <4 cpinię. Przeważająca większość głosujących poparła program realizacji radykalnych reform Uformowała proreformatorską przewagę liczebną Ponad 2/3 dorosłych Polaków odpowiedziało na wezwanie Sejmu i poszło do urn dając dowód, że pragnie dialogu z władzą na tematy o szczególnym znaczeniu dla kraju. Jest to dowód wysokiej aktywności obywatelskiej. W Polsce referendum nie ma tradycji Uczestnictwo nie wynika z przyzwyczajenia W Szwajcarii, gdzie renda odbywają się od refe200 lat. przeciętna frekwencja wynosi , 43, proc.. Wszędzie w świecie udział w referendum z reguły jest niższy, niż w wyborach parlamentarnych W Hiszpanii w ub roku referendum wzięło, udział niew spełna 60 proc. uprawnionych opinia 31 proc uprawnionych rozstrzygnęła o wyniku. W USA gdzie w stanie Maryland ogłoszono we wrześniu tego roku referendum, uczestniczyło w nim 8 proc uprawnionych. nä światowym tle Polska frekwencja jest wysoka. Bojkot referendum się nie udał Około 11.600 tys obywateli opowiedziało się za rządowym projektem dotyczącym tempa i zakresu reform gospodarczych Przeciwko — 4 300 tys Ponad 2/3 tych obywateli którzy wyrobili sobie zdanie o tempie i zakresie reform i pragnęli je wypowiedzieć poparło projekt reform radykalnych, szybkich i głębokich. Ani na pierwsze, ani na drugie pytanie referendum przewaga głosów ..tak” nie jest taka aby była prawnie rozstrzygająca. Wymagałoby to bowiem jednomyślności ponad połowy uprawnionych do głosowania, a nie wystarcza nawet uzyskana przewaga dwóch trzecich głosujących We wszystkich innych krajach, gdzie są referenda rozstrzyga opinia większości spośród tylko tych. którzy poszli głosować. Decydują obywatele aktywni danym głosowaniu. Np., obecw nie rządzący prezydent USA wybrany został głosami mniej niż jednej trzeciej uprawnionych do głosowania Amerykanów Sejm polski uchwalając ustawę o referendum ustanowił jednak niezwykle wysoka barierę prawomocności głosowania. Ten rygor naszej demokraci* jest tak ostry jak nigdzie. G*osowanie dotyczyło spraw bardzo trudnych. Było całkowicie wolne , f w pełni tajne. Nie jest ujma dla oroeramu władz, że w tej sytuacji nie uzyskał większości prawnie prawomocnej. Ważne, że uzyskał aprobatę przeważają* cej większości głosujących. Przypominam, że zgodnie z zapowiedzią i z treścią pytań referendum nie dotyczyło tego czy reformować i demokratyzować Polskę. Pytaliśmy tylko: w jakim to czynić tempie i zakresie Potwierdzam zdecydowanie władz na rzecz reform i demokratyzowania stosunków. Wyjaśnię teraz, co dalej UVUlllV Sejm rozpisując referendum przekazuje na rzecz ogółu obywateli swą władzę decydowania Czynić to może w niektórych sprawach szczególnej wagi Gdy referendum nie przynosi odpowiedzi prawnie przesądzającej decyzja znów należy do Sejmu. Jednakże Sejm z pewnością weźmie pod uwagę wyniki referendum jako najszerszej z możliwych i najbardziei miarodajnej konsultacji społeczne! Jeszcze w tym tygodniu, 5 grudnia Sejm zbierze się, oceni wyniki referendum wyciągnie wnioski z woli głoi sujących. Rząd czeka na kierunkowe decyzje Sejmu, aby do jego woli dostosować realizacyjne projekty reform. Taki jest stan rzeczy na najbliższe dni wynikający z ustanowionych reguł demokracji Referat przedstawiony na VI Plenum KC PZPR przedstawił projekty demokratyzacyjne w sposób elastyczny, dyskusyjny, niczego nie przesądzający. VI Plenum zbierze się powtórnie, by,przed podjęciem uchwał o tempie i zakresie demokratyzacji wziąć pod uwagę rezultaty referendum. Rząd dziękuje wszystkim głosującym za wyrażenie stosunku do projektów, które władze poddały osądowi ogółu obywateli, Rząd dziękuje tej przytłaczającej większości głosujących, którzy wyrazili aprobatę dla projektów władz. Ponad 11,5 miliona obywateli głosowało za niepopularną, trudną do przyjęcia wersją 7*raHykali7owanin reformy gospodarczej przedstawionej przez rząd bez unikania trudnej prawdy o wzroście cen, Dorobek referendum to jednak nie tylko wynik glosowania. To wielkie zbiorowe doświadczenie w praktykowaniu demokracji. W zebraniach, na których . dyskutowane były projekty reform, aktywnie uczestniczyły miliony obywateli, Przyniosły te dyskusje bogactwo wniosków, które są studiowane. Wzbogacają one sposób rządzenia i życie publiczne. Dyskusja ujawniła liczne bolączki. Władze wszystkich szczebli już przystąpiły albo przystąpią do ich analizowania i szukania skutecznych środków zaradczych. Referendum pogłębiło kulturę polityczną Polski i Polaków, jego doświadczenia dobrze posłużą do projektowania dalszych referendów ogólnopolskich i lokalnych Oceniając wyniki referendum, które w każdym innym kraju w istniejącym tam systemie prawnym uznane byłyby za przesądzające na rzecz projektów realizacyjnych, które przedstawiły władze — wziąć trzeba pod uwagę kilka czynników. Przedstawiony został pod rozwagę gospodarczy wariant postępowania, pstry, niosący trudne, szybkie zmiany położenia materialnego wielu rodzin, wzmocniony w swej wymowie radykalnym projektem zmiany cen i płac, w tym 110-procentową podwyżką cen podstawowych artykułów żywnościowych. Rząd szczerze wykładając te karty nie spodziewa! się łatwego oowszechneeo aplauzu. W dotychczasowej polskiej praktyce głosowań powstał nawyk głosowania bez skreśleń. Obecnie, w referendum obywatele winni byli, wbrew przyzwyczajeniom, dokonywać trudnego wyboru skreślając „tak” lub „nie”. Sejm ustanowił — o czym mówiłem — tak wysokie quorum głosujących, którzy swym głosowaniem przesądzają wniki referendum, jakie gdzie indziej istnieje tylko w parlamentach. To w parlamentach tylko na ogól wymaga się, aby połowa uprawnionych do głosowania opowiadała się za danym rozwiązaniem. Głosowanie obejmuje tam jednak tylko kilkuset posłów związanych dyscypliną parlamentarną lub partyjną, a nie miliony obywateli, Gdyby wynik referendum uzależniony był tylko od głosów obywateli aktywnie pragnących wyrazić swoje zdanie — projekty rządowe zyskałyby aprobatę znacznie wyższą niż podstawowa większość głosów. (DOKOŃCZENIE NA STR 2) Zakończenie pracy Centralnej Komisji do Spraw Referendum 30 listopada po południu odbyło się posiedzenie Centralnej Komisji do Spraw Referendum. Przewodniczył Adam Łopatka, Komisja zapoznała się z protokołami łącznych wyników głosowania na obszarze województw nadesłanymi przez wojewódzkie komisje do spraw referendum porównała te wyniki ze zbiorczymi zestawieniami przygotowanymi na podstawie tych protokołów Po sprawdzeniu prawidłowości obliczeó przyjęła: protokół ustalenia wyników referendum ogólnokrajowego; tekst „Obwieszczenia wynikach referendum ogólnoo krajowego pi zeprowadzonego 29 listopada”sprawozdanie dla Sejmu •> przebiegu referendum. Komisja przyjęła informację o sposobie również załatwienia skarg i wniosków, które napłynęły od obywateli w kampanii poprzedzającej referendum oraz w dniu głosowania Adam Łopatka wyfaził serdeczne podziękowania członkom Centralnej Komisji do Spraw Referendum oraz członkom komisji wojewódzkich i szczebla podstawowego — ponad 220 tysiącom społeczników — za dobre przygotowanie i sprawne przeprowadzenie głosowania Podziękował inspektorom Centralnej Komisji, którzy zadbali w terenie o właściwy tok przygotowań do referendum Wyraził też uznanie pracownikom Kancelarii Rady Państwa w których rękach spoczywały wszelkie sprawy natury prawnej i techniczno-organizacyjnej związane z głosowaniem. O godz 18.30 Centralna Komisja do Spraw Referendum zakończyła prace (PAP) Po ogłoszeniu wyników merćnuliiu Pierwsze reakcje telewidzów Jak poinformowano PAP w Dyrekcji Programów Informacyjnych Telewizji Polskiej, od chwili wyników referendum ogłoszenia dzwonili tam liczni widzowie. popularnym w ostatnich ty2 godniach numerem 26-52r71 łączyli się zwłaszcza ci, którzy w głosowaniu opowiadali się za radykalnym tempem reform i głosowali dwa razy „tak”.' Nie ukrywali swojego rozczarowania wynikami. Mówili. że w okresie poprzedzającym głosowanie ludzie nie uświadomili sobie wystarczająco, iż konieczna jest kwalifikowana większość głosów „tak”, aby wyniki referendum były przfaądmjące. (PAtt